ادعيه و آثار آن در مهدويت (دعاهاي زمان غيبت)

سلسله مباحث مهدويت

نشست بيستم "مورخ : 16/3/1387 "

موضوع : ادعيه و آثار آن در مهدويت (دعاهاي زمان غيبت)

مدرس: حجة الا سلام و المسلمين دكتر اكبر نژاد

آثار دعا بر شخص دعا كننده :

طبق روايات اسلامي يكي از وظايف شيعيان در عصر غيبت ، زيارت و به ياد امام بودن و دعا براي ايشان است " عليكم بالدعا و الانتظار الفرج " يعني لازم است كه اولا به دعا بپردازيد و ثانيا انتظار فرج داشته باشيد!"

اصولا تو جه به امام در قالب  دعا و يا زيارت داراي سلسله آثار و خواصي است اولا نشان دهنده ارادت انسان به ساحت مقدس ائمه است و توجه قلبي انسان را به امام مي رساند ثانيا بر قرار كردن ارتباط با امام (ع) تاثير پذيري خاصي از امام در انسان ايجاد مي كند و حالتي معنوي به انسان دست مي دهد و اين ارتباط صرفا به منزله گفتار نيست بلكه سبب تغيير و تحول در وجود انسان ميشود (دعا و زيارت ائمه  معصومين مانند زيارت عاشورا و.. نيز همين گونه است )

ارتباط با ائمه ، چه به ظاهر از دنيا رفته باشند و چه مانند امام زمان عج زنده باشند ارتباط زنده اي است لذا هنگامي كه براي زيارت آقا امام رضا (ع) مي رويد اذن دخولي بر سر درهاي حرم نوشته شده است :"اشهد انك تسمع كلامي و ترد جوابي " " شهادت ميدهم كه شما سلام مرا مي شنويد و جواب مرا مي دهيد" ديدگاه شيعه نسبت به ائمه اينگونه است بنابر اين وقتي كه انسان متوجه ائمه ميشود و عرض ارادت مي نمايد بنا بر ظرفيت وجودي فرد تاثير مي پذيردحالا ممكن است تاثير فوق العاده يا كمتري بپذيرد .

يكي از اساتيد اخلاق در قم كه اكنون در قيد حيات نيستند ، وقتي در محضرشان بوديم اين تاثير معنوي را به شدت احساس مي كرديم با گذشت حدود 11 سال از وفات ايشان ، هر گاه به ايشان فكر ميكنيم يااز محل سكونت ايشان مي گذريم باز تاثير معنوي ايشان در ما ايجاد مي شود حال تصور بفرماييد ايشان شاگردان ائمه بودند خود ائمه چطور هستند بماند ! ارتباط با ائمه در فرد يك رابطه و تعلقي نسبت به ائمه ايجاد ميكند و سبب ميشود فرد در رفتارشمراقبت و تو جه خاص نمايد

منابع ادعيه مربوط به عصر غيبت :

دعاهاي مربوط به عصر غيبت در منابع معتبري آمده است از جمله :كتاب كافي ج 1 كه بخشي راجع به غيبت امام ع دارد، كتاب "كمالدين" مرحوم شيخ صدوق كه بخشي به نام "الدعا للغيبة " يا " الدعا في هذه الغيبه" دارد و در آن دعاهاي زمان غيبت امام ع آمده است ، كتاب "احتجاج " مرحوم طبرسي ، كتاب "منتخب الاثر " آيت الله صافي گلپايگاني (از مراجع عظام) كه در آن دعاهاي زيادي به صورت مفصل و گسترده آمده است و فوائد آن ادعيه نيز ذكر شده است ، كتاب "مكيال المكارم " كه عنوان اين كتاب " مكيال المكارم في الفوائد ادعا للمهدي (ع) "،و مفصل ترين كتابي است كه راجع به فوائد و آثار دعا براي امام ع وجود دارد و به فارسي ترجمه شده است

مرحوم حاج شيخ عباس قمي در مفاتيح الجنان آدرس منابع دعا ها را ذكر كرده است ايشان خيلي زحمت كشيده اند خداوند ايشان رارحمت بنمايد

ادعيه معتبر و سفارش شده در زمان غيبت :

دعاي " اللهم كن لوليك الحجة بن الحسن " كه خيلي سفارش شده و رايج است . كه در بعضي منابع به صورت " اللهم كن لوليك المحمد بن الحسن " آمده است كه هر كدام را بگوئيد اشكالي ندارد!

يكي از دعاهايي كه در روايات خيلي تاكيد شده است دعاي "اللهم عرفني نفسك " مي باشد كه انشا الله از همين جا كم كم آن را گسترش  دهيم ، اين دعا در كتب مختلف شيعه آمده است از جمله در كتاب كافي و غيبت طوسي ، غيبت نعماني ، كمالدين شيخ صدوق كه در دو جا آنرا ذكر كرده است ، مرحوم شيخ طوسي در " مصباح المتهجد " و سيد بن طاووس و ديگران نيز اين را آورده اند بدين شرح كه شخصي خدمت امام صادق (ع)  رفت و پرسيد اگر در زمان غيبت قرار گرفتيمچه دعايي بخوانيم و چه كار كنيم ؟!

امام صادق(ع) فرمودند اگر آن دوره بوديد اين دعا را بخوانيد " اللهم عرفني نفسك " كه متاسفانه اين دعا رواج ندارد سالهاي پيش كه در قم درس مي خوانديم يكي از ائمه جماعات دعاي قنوتش اين دعا بود من دليلش را نمي دانستم بعدها فهميدم كه خيلي سفارش شده است . متن دعا به شرح زير است :

" اللهم عرفني نفسك فانك ان لم تعرفني  نفسك لم اعرف رسولك (نبيك) ، اللهم عرفني رسولك فانك ان لم تعرفني رسولك لم اعرف حجتك ، اللهم عرفني حجتك فانك ان لم تعرفني حجتك ظلمت عن ديني "

" خدايا خودت را به من بشناسان و من تو را بشناسم كه اگر تو را نشناسم پيغمبر تو را نميشناسم ، خدايا پيغمبرت را به من بشناسان چون اگر او را نشناساني امام را نمي شناسم خدايا امام را هم  به من بشناسان كه من بدانم امام كيست كه اگر ندانم امامم كيست از دين و آئينم گمراه مي شوم " كه شناخت امام توام با هدايت در دين و نشناختن امام به معني گمراهي در دين است ! اين دعا بيشتر از ادعيه ديگر مورد تاكيد قرار گرفته است .

دعاي " الهي عظم البلاء" در كتب روايي آمده كه توصيه شده است بعد از نماز امام زمان ع در مسجد جمكران خوانده شود .زيارت آل ياسين زيارتي شناخته شده است و منبع اصلي آن ، كتاب "احتجاج " مرحوم طبرسي است و مرحوم شيخ عباسي قمي در كتاب مفاتيح اين زيارت را از ايشان نقل ميكند  اين زيارت از سوي ائمه براي عرض ارادت به ساحت مقدس امام زمان ع تعليم داده شده است اين زيارت از ناحيه مقدسه آمده است شخصي به نام محمد بن عبدالله بن جعفر حميري ميگويد " خرج توقيع من ناحيه مقدسه " يعني توقيع از ناحيه مقدسه آمده است واژه توقيع در كتابهايي كه مربوط به امام زمان ع است زياد آمده است در زمان غيبت صغري كه حدود 70 سال طول كشيد مردم به صورت مكاتبه اي به واسطه 4 نائب امام زمان با ايشان در ارتباط بودند در اين مدت مردم سوالاتشان را به صورت مكتوب به نواب امام ، تحويل ميدادند امام پاسخ هر سوالي را در زير همان سوال مي نوشتند و بعد نواب اين پاسخها را به مردم مي رساندند اين نوشته ها را در اصطلاح توقيع مي گفتند اين توقيعات شامل مسائل و مشكلات مختلفي است مثلا بعضي چيزهاي عادي مثل بچه مي خواستند و از امام مي خواستند دعا كنند بچه دار شوندمرحوم شيخ صدوق با دعاي امام زمان به دنيا آمدند بعضي مطالبي را از امام سوال كردند امام جواب دادند و زيارت آل ياسين از همين جوابها و توقيعات است

اصطلاح " ناحيه مقدسه " يعني دستگاه امام زمان كه شيعيان به واسطه آن با امام زمان ارتباط داشتند (نواب اربعه) بنابر اين "ناحيه مقدسه" يعني از طرف امام زمان (ع)

زيارت آل ياسين هم از توقيعات است و هم از ناحيه مقدسه حال اين سوال مطرح ميشود كه چرا اين زيارت "آل ياسين" ناميده شده است در آيه 130 سوره صافات آمده "سلام علي آل ياسين " ريشه نامگذاري اينجاست در قرائتي ديگر "آل ياسين " خوانده مي شود "سلام علي آل ياسين "به هر حال بين ال "ياسين" و " آل ياسين " تفاوت چنداني نيست بعضي گفته اند كه اين آيه كنايه از خاندان پيامبر و اهل بيت (ع) است (بيشتر مفسرين) مرحوم علامه طباطبايي نيز در "الميزان" همين نظر را دارند "ال ياسين" كه در قرآن آمده را همان الياس پيامبر ميدادند

بعضي گفته اند "ال ياسين " جمع الياس است يعني آنهايي كه با ايشان همراه بوده اند بنابراين خداوند نيز در قرآن بر آل ياسين درود فرستاده اند و اين توضيحات در كتاب ارزشمند مجمع البيان مرحوم طبرسي كه از تفسيرهاي بسيار مهم است بيان شده است

زيارت آل ياسين از زيارتهاي بسيار جامع و كامل است و خوب است در روزهاي جمعه يا در مسجد جمكران يا سهله در كوفه يا هر زمان ديگري خوانده شود اين زيارت در 5 بخش خلاصه شده است يك بخش آن ، سلام بر امام زمان است كه در حالتهاي مختلف به امام سلام مي دهد " السلام عليك حين تقعد" "سلام بر تو وقتي كه مينشيني " ، " السلام عليك حين تقوم " سلام بر تو كه وقتي بر مي خيزي " ، "السلام عليك حين تصلي " " سلام بر تو هنگامي كه نماز مي خواني"،"اسلام عليك حين تقنت" " سلا م بر تو هنگامي كه قنوتي "

بخش دوم زيارت آل ياسين بر ولايت ائمه (ع) تاكيد دارد " اشهد ك يا مولاي ان عليا اميرالمومنين علي (ع) و....." يك به يك شهادت مي دهد كه ايشان امامن من هستند اين شهادت دادن ، رسمي در ميان ياران ائمه بوده است كه نزد ائمه مي آمدند و امامان  را بر اعتقادات خودشان شاهد ميگرفتند حضرت عبد العظيم حسني يكي از امامزاده هاي بزرگ ايران و از علماي بزرگ ، اعتقاداتش را خدمت ائمه (ع) عرض مي كرده و مي پرسيده است كه آيا اين اعتقادات من درست است يا نه ؟!

در اين بخش زيارت نيز ميگويد :" من تورا شاهد ميگيرم كه اين اعتقاد من است كه اميرالمومنين علي (ع ) ، امام حسن ، امام حسين و .........امامان من هستند " انسان بايد ايت اعتقادات را تكرار نمايد هنگام مرگ كه به ميت تلقين ميكنند باز هم اعتقادات زندگي را بيان ميكنند " پيغمبر و امامانت ايشان هستند كتابت ، قبله ات و..اين است " زيرا انسان با اعتقاداتش زندگي كرده است و زنده است

بخش سوم زيارت آل ياسين ، اعتقادات خواننده زيارت است " اشهد انك حجة الله انتم الاول والآخر و ان رجعتكم حق لا ريب فيها " خطاب به حضرت حجت (ع) ميگويد " من شهادت مي دهم كه تو حجت خدايي و شما اول و آخر هستيد " چون در روايات آمده است كه ائمه حتي پيش از آفرينش آدم حقايقي و انواري بودند و وجود داشتند البته ظاهرا در بدن ظاهري نبودند چون در آن آيه شريفه حضرت آدم مي خواهد توبه كند و قرآن ميفرمايد :" فتلقي آدم من ربه كلمات فتاب عليه " يعني آدم يك سلسله كلمات را از خدا دريافت كرد و گفت و خدا توبه اش را پذيرفت در روايات و در تفاسير آمده است كه اين كلماتي كه به آدم گفته شد اسماء 5 معصوم – خمسه طيبه – بوده است ( پيامبر اكرم ص ، حضرت علي ع ،حضرت زهرا س،و امام حسن و امام حسن ع ) يا قرآن در مورد حضرت ابراهيم مي فرمايد كلماتي را به او گفتيم " فاتمهن  قال اني جاعلك للناس اماما "

در روايات حتي در كتب اهل سنت آمده است كه منظور اين 5 وجود مقدس است كه به حضرت ابراهيم ياد داده شده لذا معلو مي شود كه اين انوار مقدسه " انتم و الاول و الآخر" هستند يعني اول دنيا شمائيد آخر دنيا نيز شمائيد " و ان رجعتكم حق " و مي فرمايد كه " اعتقاد ما بر اين است كه رجعت شما حق است " در بسياري از زيارتهايي كه شما مي خوانيد اين جمله را در زيارت نامه ها مي بينيد كه " و ان رجعتكم حق لا ريب فيها " يعني رجعت و بازگشت شما حق است و هيچ شك و ترديدي در آن نيست اين از اعتقادات شيعه است كه ائمه معصومين ، بعضي از خواص مومنين و بعضي از انسانهاي شقي و خيلي جنايتكار در پايان تاريخ و بعد از ظهور امام زمان ع زنده مي شوند

بخش بعدي زيارت آل ياسين شامل خواسته ها ئيست كه از اساسي ترين خواسته هاست " اللهم اني اسئلك ان تصلي علي محمد و آل محمد ان تملاء قلبي نور اليقين " يكي از ويژگيهاي اين دعا اين است كه قبل و بعد دعا بر پيامبر و آلش صلوات فرستاده شود و اين موجب قبولي دعا ميشود زيرا صلوات دعايي است كه خدا آن را استجاب كرده و ميكند و خدا بزرگتر از آنست كه اول و آخر دعايي را بر آورد و وسطش را قبول ننمايد بعد از صوات بر محمد و آل محمد در زيارت آل ياسين ، مي گويد " ان تملا ء قلبي نور اليقين "خدايا از تو در خواست دارم كه دل مرا از نور يقين پر كني " " تملاء" يعني پر شود دلم از اعتقاد محكم كه خلاصه نورانيت پيدا كند .

ائمه نيز در دعاهايشان نور يقين را از خداوند خواسته اند . قرآن مجيد مي فرمايد " آنقدر خداي متعال را پرستش كن تا به درجه يقين برسي " هدف اولياء الهي ، عارفان ، سالكان ، و بزرگان رسيدن به يقين است حضرت ابراهيم از خدا خواست تا به او نشان دهد چطور مردگان را زنده مي كند ؟! خداوند از او پرسيد " مگر تو ايمان نياورده اي ؟!" حضرت ابراهيم عرض كرد " ايمان آورده ام مي خواهم به يقين و اطمينان قلبي برسم " اين شان دهنده اهميت يقين است .

اعتقاد و باور انسان غير از دانستن است خيلي ها مي دانند ولي هنوز به يقين نرسيده اند مي دانند خدا هست ولي به يقين نرسيده اند اگر انساني بداند آتش سوزندگي دارد و يقين كند هر گز به آتش دست نميزند ائمه (ع) به درجه اي از يقين رسيده اند كه گناه نمي كنند .

در اين بخش اولين چيزي كه از خدا خواسته شده نور يقين است و بعد فرمود " و صدري نو الايمان "  دل من مملو از نور ايمان شود "اگر اين دو بند دعا اجابت شود انسان به خير دنيا و آخرت مي رسد زيرا همه گرفتاريهاي انسان برا اين است كه به باور اعتقادات خودش يقين نكرده است لذا خداوند در سوره حديد آن را از ويژگيهاي اصلي اهل ايمان مي شمارد " ان الذين امنوا ثم لم ير تابوا " يعني " آنهايي كه اهل ايمان شدند و بعد دستخوش شك و ترديد شدند" ( بعضي انسانها ميگوين نكند راست باشد نكند دروغ باشد؟1) اما انساني كه با يقين و اعتقاد دو باور دروني زنده بود حركت كرد دچار شك و ترديد و تزلزل و اضطراب و دلهره نخواهد شد.

به همين خاطر، در روايات و ادعيه وارد شده از ناحيه ائمه ، اين مضامين مورد تاكيد قرار گرفته است و از خدا اعتقاد قلبي خواسته اند اين زيارت از بهترين زياراتي است كه در مورد امام زمان وارد شده و شامل مباحث مختلف اعتقادي و خواسته هاي شخصي و سلام و عرض ارادت به ائمه (ع) است .

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: